Witamina to jedno z moich ulubionych słówek. Pozytywnie nacechowane, pełne afirmujących zdrowie asocjacji. Okazuje się jednak, że — w samym USA — każdego roku, witaminowe suplementy diety wysyłają na oddziały ratunkowe dziesiątki tysięcy ludzi. Od ciężkich przypadków hiperkalcemii wywołanej zbyt wysokimi dawkami witaminy D, przez uszkodzenia nerwów spowodowane witaminą B6, aż po przypadki śmiertelne wywołane przedawkowaniem witaminy E.

Niektórzy badacze przedstawiają badania, które wskazują na ratującą życie moc witamin. Inni twierdzą, że większość suplementów witaminowych jest bezużyteczna, a część wręcz niebezpieczna dla zdrowia. W obszarze, w którym naukowcom trudno o jednomyślność w tym temacie, skąd masz wiedzieć co zażywać a co nie?

Paradoks zdrowego żywienia

Nigdy wcześniej nie mieliśmy więcej możliwości manipulowania sposobem odżywiania jak dziś. Czy jednak robimy sobie przysługę czy raczej wyrządzamy krzywdę? Czy poprawiamy swoje zdrowie czy portfele producentów?

Dokument o witaminachNa te pytania odpowiedź usiłuje znaleźć Dr Derek Muller, twórca Veritasium – hitowego kanału na YouTube poświęconemu nauce  (niemal 5 milionów subskrybentów).

W swoim filmie Vitamania zabiera on widza w epicką podróż poprzez kontynenty, w poszukiwaniu historii oraz badań nad witaminami. To co odkrywa, dyskredytuje utrwalone opinie po obu stronach witaminowej barykady.

Muller jest naukowcem (fizyk) co oczywiście powoduje, że ma skrzywienie w kierunku empirycznych dowodów istnienia. Stara się jednak zachować otwartą głowę. Jakby nie patrzeć, co najmniej 10 badaczy nad witaminami zostało noblistami.

Film naświetla również problem marketingowego halo – zaufania jakie żywimy dla wszelakich zapewnień producentów witamin, którzy opierają swoja komunikację o dwa podstawowe komponenty ludzkiej natury: strach i nadzieję. Strach przed chorobami i nadzieję na zdrowe, bezproblemowe życie. Nic nie jest jednak czarne ani białe.

Jestem za, a nawet przeciw

Nie ma już dzisiaj osoby, która nie słyszałaby o głośnym badaniu z 2009 roku, w którym mierzono wpływ suplementacji beta karotenem na stan zdrowia palaczy. Wynikało z niego, że suplement znacznie zwiększał ryzyko zachorowania na nowotwór płuc.

Dane te pojawiają się w filmie. Co się w nim natomiast no pojawiło to zdania wielu ekspertów, którzy podważyli metodologiczną jakość wspomnianego badania. Otóż, partycypanci, byli proszeni o podawanie z pamięci suplementów, które zażywali w okresie 10 lat poprzedzających badanie (badacze nie precyzują, czy pośród deklarowanych suplementów znajdowała się lecytyna ;-).

Czym właściwie są witaminy?

Termin witamina został ukuty – powstań do hymnu – przez polskiego biochemika o nazwisku Kazimierz Funk, który w swoich eksperymentach z gołębiami i ryżem, wyodrębnił z otrąb ryżowych pierwszą witaminę – B1. Dziś znamy 13 substancji, które nazywamy witaminami. Każda jest kompletnie inną molekułą i spełnia zupełnie inne funkcje od pozostałych. Każda ma także określony poziom toksyczności.

W filmie znajdziemy kilka odniesień do badań Funka i jeden gitarowy kawałek, w całości poświęcony polskiemu uczonemu i jego…gołębiom.

https://tldrmoviereviewsblog.files.wordpress.com/2018/08/vitamania-2.jpg

 

Zrealizowana w YouTubowej formule Vitamania, lekko i przyjemnie łączy animacje objaśniające z wstawkami muzycznymi i typowo australijskim poczuciem humoru. Całość służy rozkosznie rozrywkowemu objaśnianiu najnowszych informacje z obszaru badań nad wpływem witamin na zdrowie oraz sensu suplementacji ich syntetycznymi odpowiednikami.

Dla przykładu, autor bierze pod lupę witaminę D — jedyną syntetyczną witaminę, którą NASA planuje wysłać z astronautami na Marsa. Istnieje wiele poszlak sugerujących potrzebę suplementacji wit D, głównie pochodzących z obserwacji. Wiadomo, że osoby z nowotworami mają bardzo niskie poziomy witaminy D we krwi (poniżej 25nmol/l). Nie wiemy jednak czy niski poziom tej witaminy prowadzi do raka, czy to rak powoduje niski poziom witaminy D. Randomizowane badania kontrolowane właśnie trwają. Największe z nich, australijskie na 5000 uczestników, potrwa 5 lat (rezultaty w 2021).

Dobowe dawki witamin

W międzyczasie tylko w tym roku świat wyda na witaminy ponad 100 milardów dolarów. Niemal miliard ludzi zażywa je regularnie — lub podaje je swoim dzieciom. W USA i Australii, rynek suplementów jest praktycznie zupełnie nieuregulowany. Oznacza to, że zażywasz albo podajesz swojemu dziecku, produkty których testów nikt nie wymaga zanim trafią do sprzedaży.

Suplement witaminowy to środek spożywczy, który pozwala uzupełnić niedobory w diecie. Kłopot w tym, że nie wiemy, jakie niedobory występują w naszym organizmie. W przekonaniu wielu naukowców, w 95 proc. przypadków suplementy nie są do niczego potrzebne. Zdejmują jedynie odpowiedzialność za zdrowie osoby, która je przyjmuje.

Jak wygląda sprawa nad Wisłą?

Witaminy w tabletkach są suplementami diety. W 2017 r. padł rekord sprzedaży suplementów diety w Polsce. Sprzedaż sięgnęła 4 mld zł a sprzedaż rośnie co roku o około 8 proc. To jedna z najbardziej dynamicznych gałęzi polskiego przemysłu. W 2020 r. jej wartość ma przekroczyć 5 mld.

Suplement diety to środek spożywczy. Przy jego wprowadzaniu na rynek nie potrzeba badań jakościowych ani ilościowych. Suplementy nie są lekami, zatem podlegają jedynie procedurze notyfikacji – powiadomieniu o zamiarze sprzedaży GIS, a nie rejestracji.witaminy w kapsułkachW raporcie Dopuszczenie do obrotu suplementów diety NIK przytacza m.in. wyniki analiz biochemicznych wybranych losowo próbek suplementów; niektóre z nich potwierdzają obecność niedozwolonych substancji psychoaktywnych, chorobotwórczych bakterii czy niedobory żywych bakterii w preparatach probiotycznych.

Z kolei w wyniku kontroli Państwowej Inspekcji Zdrowia przeprowadzonej w II kwartale 2017 r. 79 próbek suplementów przeszło badanie w laboratoriach. Inspektorzy zakwestionowali 9 z nich (11,4 proc.). Powody? Producenci zawyżali na opakowaniach zawartość witamin i minerałów, a zaniżali ilość soli.

Obejrzeć czy nie?

Obejrzeć. Wnioski płynące z filmu, potwierdzają to o czym pisała w swojej książce Vitamania, dr Catherine Price (pojawia się w filmie dwukrotnie w roli eksperta). Problemy ze zdrowiem tkwią w beznadziejnej diecie a większość witamin nie jest rozwiązaniem. Co więc mamy zrobić?

Jak powiedział Michael Pollan, najbardziej znany dziennikarz i pisarz żywieniowy: „Jedz jedzenie. Nie za dużo. Głównie rośliny”. Warzywa powinny być podstawą twoich posiłków. Dodaj do nich więcej zdrowych tłuszczów z awokado, tłustych ryb i orzechów.

A jeśli chcesz się dowiedzieć jak pozyskać witaminę D z owczej wełny, a witaminy B i K z paliw kopalnych, dlaczego witamina D w kapsułkach jest dużo droższa od złota (kosztuje 9000 zł za…gram) oraz dlaczego większość syntetycznych multiwitamin możesz wyrzucić za okno odsyłam do obejrzenia filmu.

Seans jest płatny i w języku angielskim. Kosztuje $3,99.

Źródła:

Long-term use of beta-carotene, retinol, lycopene, and lutein supplements and lung cancer risk: results from the VITamins And Lifestyle (VITAL) study [PubMed]

2 KOMENTARZE

  1. O

    Widzialam na francuskim arte dokument z udzialem Derka,chyba on byl autorem
    Ok ale co gdy dzis zywnosc tez jest uboga, nawet rko nid wiadomo czy to jest eko. Ka poki o pidaje dzieciom tylko wit d i c gdy sa chore, a tak to naturalna acerole itp

  2. Hipercalcemia po zażywaniu Witaminy D wynika z niedoboru magnezu. (Witamina D zwiększa zapotrzebowanie na magnez, a ten z kolei jest antagonistą wapnia) Czyli suplementowanie ma sens ale powinno się to robić w odpowiedniej kolejności:
    Najpierw magnez potem witamina D. A jeszcze lepiej zamiast witaminy D – ekspozycja na UV.
    Magnez to numer 1 suplementacji. Prawdopodobieństo jego niedoboru jest bardzo duże. Jest to MAKROskładnik odżywczy. Z drugiej strony jego nadmiar jest łatwo wydalany przez nerki.
    Ale niektórzy lubą eksperymentować od d… strony.

DODAJ KOMENTARZ

Wpisz swój komentarz
Mam na imię...
Captcha verification failed!
Ocena użytkownika captcha nie powiodła się. proszę skontaktuj się z nami!